افراد مبتلا به شخصیت وسواسی اصولا از فشار روانی داخلی رنج می برند که آن را با کنترل محیط اطراف خود نشان می دهند. این فشار روانی داخلی می تواند ریشه در کمال گرایی، استرس، اشتغال فکری و … داشته باشد. کمال گرایی فکری این افراد موجب می شود که آنها هرگز از عملکرد خود راضی نباشند بنابراین می توان شاهد تکرار چندین باره هر عملی از جانب آنها بود.
آنچه در عموم جامع در خصوص افراد وسواسی پذیرفته شده است، شستن بیش از اندازه و اهمیت دادن به نظافت محیط اطراف است اما باید گفت این رفتار تنها بخشی از رفتارهای وسواس گونه است. اختلال شخصیت وسواسی یکی از رایج ترین اختلال های موجود در سطح جهان است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می کنند بنابراین آشنایی با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
شخصیت وسواسی چیست
افراد مبتلا به شخصیت وسواسی اصولا از فشار روانی داخلی رنج می برند که آن را با کنترل محیط اطراف خود نشان می دهند. این فشار روانی داخلی می تواند ریشه در کمال گرایی، استرس، اشتغال فکری و … داشته باشد. شخصیت های وسواسی باید هایی را برای نظام زندگی خود تعریف کرده اند که لازم می دانند همه ی اطرافیان از آن تبعیت کنند بنابراین در روابط اجتماعی به افرادی انعطاف ناپذیر و کنترل کننده مبدل می شوند. کمال گرایی فکری این افراد موجب می شود که آنها هرگز از عملکرد خود راضی نباشند بنابراین می توان شاهد تکرار چندین باره هر عملی از جانب آنها بود. آنها آنقدر درگیر جزئیات مسائل اطراف می شوند که کلیات را فراموش می کنند. همچنین رفتار وسواس گونه ی آنها با صرف زمان و هزینه بسیاری همراه است. از انواع وسواس می توان به نظافت دائمی محیط اطراف، نشخوار ذهنی، احتکار، حساسیت بالا به تقارن، چک و بررسی محیط اطراف و …. اشاره کرد.
علت شخصیت وسواسی
داشتن والدین سخت گیر و ایده آل نگر یکی از اصلی ترین دلایل بروز رفتارهای وسواس گونه است. همانگونه که گفته شد در بسیاری از مواقع استرس خود را با وسواس نشان می دهد به همین دلیل مرگ عزیز، مشکلات خانوادگی و … نیز می تواند منجر به شخصیت وسواسی شود. از طرف دیگر بسیاری هدفشان از رفتارهای وسواس گونه جلب توجه دیگران است یعنی شخصیت نمایشی آنها موجب بروز این اختلال می شود. گاهی اختلالات بیوشیمی مغز مانند کاهش و یا افزایش سروتونین، تومور مغزی و … نیز می تواند منجر به وسواس شود. در نهایت لازم است به حس کمال گرایی که بسیاری از افراد جامعه به آن دچار هستند، اشاره کرد. افراد کمال گرا نهایتی را برای عملکرد خود تعریف کرده اند که خارج از توان آنها است.
اختلال شخصیت وسواسی به مرور زمان می تواند منجر به افسردگی شود. بنابراین برای درمان این اختلال لازم است فرد از نظر روانی بسیار موشکافانه مورد بررسی قرار گیرد تا علت و ریشه این بیماری پیدا شود. در نهایت توصیه می شود که مراجعه به پزشک حاذق و با تجربه ای همچون دکتر مینا عسکری زاده برای تشخیص و درمان به موقع این بیماری در اولویت هر امری قرار گیرد.
علائم اختلال شخصیت وسواسی
ویژگی های اصلی افرادی که دچار اختلال شخصیتی وسواس گونه هستند، درگیری ذهنی عمیق آن هم به مسائلی همچون: نظم و ترتیب، کنترل شدید تمام مسائل، کمال گرایی، ایراد گیری، داشتن چهارچوب های انعطاف ناپذیر است. از مهمترین اختلالاتی که نیز می توان به این موارد اضافه نمود، عبارتاند از:
- این گونه افراد اشتغال ذهنی زیادی به جزئیات، فهرست ها، آداب ها و سازماندهی و زمان دهی برنامه دارند. این اشتغال به حدی است که فرد به اصل موضوع نمی تواند بپردازد و آن را عملی کند.
- این افراد دارای وجدانی سختگیر و غیر قابل انعطاف هستند.
- تعهد بیش از اندازه نسبت به وظیفه کاری و ساعات کاری زیاد بدون آن که نیاز اقتصادی داشته باشد. همچنین این افراد از این که بخشی از اوقات خود را به تفریح و گردش اختصاص بدهند، خود داری می کنند.
- دارای کمال گرایی بیش از حد هستند، این امر سبب می شود که بسیاری از کارهای آن ها ناتمام بماند.
- نمی توانند اشیای غیر مفیدی که دارند را دور بریزند، آن ها این تصور را دارند که این اشیا روزی به کار می آیند.
- نمی توانند به راحتی با دیگران همکاری و همیاری داشته باشند، مگر در مواردی که دیگران مطابق میل و نظر آن ها رفتار کنند.
- آدم هایی سرسخت و انعطاف ناپذیر هستند.
- خشک دست و خسیس هستند.
- در مورد مسائلی که در آن ها از قبل قوائد مشخصی وجود ندارد، نمی توانند تصمیم گیری کنند.
- در زمانی که احساس کنند بر روی اموری کنترل ندارند و یا کنترل امور از دست آن ها خارج شده است، عصبانی و خشمگین می شوند.
تفاوت اختلال شخصیت وسواسی با اختلال وسواسی جبری
در اختلال وسواسی جبری فرد دارای افکاری ناخواسته است که به صورت مکرر به ذهن او خطور می کنند. این افکار ناخواسته سبب ایجاد اضطراب در شخص شده، و فرد برای این که بتواند از این اضطراب ها رهایی پیدا کند دست به انجام رفتارهای وسواسی می زند.
به طور مثال فردی که دچار شخصیت وسواسی جبری است، با وجود این که دست های خود را شسته است اما فکر می کند که دستهایش هنوز کثیف و آلوده هستند. از این رو برای این که از این فکر خلاص شوند، دست های خود را چندبار دیگر نیز می شویند. اختلال وسواسی جبری در موارد محدودی ایجاد می شود و دارای موضوعات خاص و مشخصی؛ مانند وسواس شک و تردید و وسواس آلودگی است.
اما شخصیت وسواسی دارای موارد محدودی نیست و در بیشتر موقعیت ها وجود دارد و تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد. به طور مثال این گونه افراد در محیط کار و از نظر کارفرمای خود نه تنها مشکلی نداشته بلکه افرادی بسیار منظم و دقیق هستند؛ اما این مشکل زندگی خود فرد و نزدیکان او را تحت تاثیر قرار می دهد.
سخن پایانی
اختلال شخصیتی وسواسی، یک بیماری خطرناک نیست ولی برای شخص و خانواده او می تواند بسیار آزاردهنده باشد از این رو لازم است که برای درمان آن زود اقدام شود.
