ظرفیت درونی انسان ها بسیار زیاد است اما متاسفانه تعداد محدودی نسبت به این قبیل پتانسیل های درونی آگاهی دارند از این رو تمامی استعدادها و توانمندی های آنها به صورت بالقوه باقی مانده است. در همین راستا براهام مازلو نظریه خودشکوفایی را مبنی بر تربیت انسان های خود شکوفا مطرح کرده است.
ظرفیت درونی انسان ها بسیار زیاد است اما متاسفانه تعداد محدودی نسبت به این قبیل پتانسیل های درونی آگاهی دارند از این رو تمامی استعدادها و توانمندی های آنها به صورت بالقوه باقی مانده است. در همین راستا براهام مازلو نظریه خودشکوفایی را مبنی بر تربیت انسان های خود شکوفا مطرح کرده است. در واقع او معتقد است به جای متمرکز شدن بر روی تولید و اختراعات بی شمار بهتر است در راستای داشتن جامعه ای موفق بر خودشکوفایی عموم جامعه تمرکز صورت گیرد.
نظریه خودشکوفایی چیست
بهره بردن از حداکثر ظرفیت درونی و پتانسیل های فردی به معنای خودشکوفایی است. از این رو لازم است که تربیت فردی به گونه ای پیش رود که فرد فارغ از قوانین و شرایط حاکم بر پیرامون از توانمندی های خود حداکثر استفاده را کند. مازلو در نظریه خودشکوفایی سلسله مراتبی را برای رسیدن به خودشکوفایی در نظر گرفته است. این سلسله مراتب به ترتیب شامل موارد زیر می شود:
- رفع نیازهای فیزیولوژیک
- افزایش امنیت
- عشق
- احترام به خود و دیگران
- خودشکوفایی
در واقع طبق این نظریه اگر فردی در نیازهای اولیه خود باقی مانده باشد و یا از عدم امنیت در عذاب باشد نمی تواند مراحل بعدی را تجربه کند و به خودشکوفایی برسد.
ویژگی های افراد خودشکوفا
مازلو در نظریه خودشکوفایی 12 ویژگی را برای افراد خودشکوفا در نظر گرفته است که در زیر به آنها اشاره می شود:
- ادراک کارآمد از واقعیت
- پذیرفتن خود
- پذیرفتن دیگران و کل طبیعت
- سادگی و طبیعی بودن
- متمرکز بودن بر مشکلات به جای متمرکز بودن بر خود
- پایبندی به استقلال و حفظ حریم خصوصی
- تجربه احساس درک تازه و دائمی
- داشتن تجربه‌های عرفانی
- علاقه اجتماعی
- مستعد در روابط بین فردی
- خلاقیت بالا
- شخصیت دموکراتیک
- مقاومت در برابر فرهنگ پذیری
چگونه می توان به خودشکوفایی رسید
هر فردی با تکیه بر شیوه های شخصی خود می تواند به خودشکوفایی برسد. اما در نظریه خودشکوفایی راهکارهایی کلی مطرح شده است که به کارگیری آنها بسیار مفید است:
- با توجه به اینکه در زندگی کودکان همه چیز تازگی دارد بهتر است برای خودشکوفایی از شیوه کودکان یعنی مجذوب همه چیز شدن استفاده شود.
- نباید بر روش ها و شیوه های قدیمی بیش از اندازه تاکید شود و بهتر است هر فردی جسارت تغییر مسیر و تجربه مسیر تازه را داشته باشد.
- عدم توجه به عقاید حاکم (عقاید اکثریت جامعه) و سنت ها منجر به قرارگیری در یک مسیر تازه ای می شود بنابراین بهتر است به ندای درونی توجه ویژه ای شود.
- صادق بودن و دوری از تظاهر نیز در این مسیر کارگشا است.
- عدم همرنگ جامعه بودن موجب واکنش های منفی می شود که فرد خودشکوفا لازم است نسبت به آنها بی تفاوت باشد.
- مسئولیت پذیری یعنی پذیرفتن عواقب تمام انتخاب ها از ویژگی های دیگر افراد خودشکوفا است.
- مصمم بودن، داشتن شهامت و شناخت مکانیسم‌های دفاعی خویش نیز می تواند به خودشکوفایی کمک بسیاری کند.
